Urban fotografie en de tand des tijds – Deel 1
Bij urban fotografie denk je aan verval. Verlaten gebouwen, met sporen van een voorbije tijd, waar diezelfde tijd aan knaagt. De mensen in Griekenland die op deze huizen passen, weten dat maar al te goed. Daarom zijn ze blij wanneer ze van ons of van fotoreis-deelnemers foto’s krijgen die deze speciale plekken bevriezen in de tijd en daarmee de herinnering aan verre familie levend houden.
Wanneer je vaak teruggaat naar dezelfde plek zul je het langzame verval zien. Vaak fascinerend, soms ook hartverscheurend. In deze blogpost laat ik voorbeelden zien van zo’n transitie laten zien uit de Griekse regio’s Lakonia en Arcadië.
Urban fotografie door de jaren heen
Een verlaten huis met een bakelieten telefoon
2016: In een bergdorp vinden we deze woning. De deur zit op slot. Maar door een gebroken ruit in die deur kunnen we toch naar binnen kijken. Foto’s en schilderijtjes aan de muur. Een telefoon met de hoorn half van de haak. Een omgevallen stoel. Alsof de bewoners in grote haast vertrokken zijn.
2017: Terug bij het huis zien we bijna geen veranderingen. Het meest opvallend is het verdwijnen van een foto op het kastje en het schever hangen van andere foto.
2021: De tijd lijkt aan deze kamer voorbij te zijn gegaan. Er missen wat papiertjes op tafel en er ligt wat meer rotzooi op de vloer.
2022: Nu staat het kastje open, er ligt meer stof op tafel, de foto aan de muur is weer wat verschoven en… de zwarte telefoon is verdwenen.
Kleine veranderingen over een periode van 5 jaar.
25 april 2023
Toen wij vandaag op de locatie aankwamen waar ook dit huis zich bevindt, troffen we dit aan:
De deur en de blauwe nis zijn nog te herkennen. Maar het hele voorhuis is verdwenen. Wat er is gebeurd? We zullen het navragen.
Als dieven en de wind binnendringen
Maar dat kan ook anders, zoals we zien in een huis in het dal.
2016: Dit huis, dat in de jaren 50 verlaten is voor een toekomst in Canada, is oud. Toch heb je het gevoel dat het nog steeds bewoonbaar is. Zelfs het bed is nog opgemaakt.
2018: Het dak lekt. Het pleisterwerk komt van de muur. De luiken sluiten slechter. En het kastje staat open. Het bed is verrommeld.
2019: De gaten in muren en plafond zijn groter. Het bed is ingestort en is zwart. Het kleed voor de open haard hangt er nu los bij. Er zijn dieven geweest en alle kasten in het huis zijn leeggetrokken.
2021: De grote tafel is verplaatst. Een kastje is nu zichtbaar en het verval zet steeds verder door. De sporen van het voorbije leven steeds meer uitgewist. Hoe lang zal het duren voordat het dak het begeeft en hoe lang zal dit huis nog staan?
Intens verlaten
Maar het kan altijd nóg dramatischer. In een torendorp op de Mani en bekende plek voor urban fotografie.
2013: Vlakbij de ingang van het dorp bevindt zich een nog bijna complete olijfoliepers. De ruimte is in de zomer gebruikt als café, maar ligt er nu weer verlaten bij.
2014: Eigenlijk is er niet veel veranderd. De maalstenen en de olijfpers staan nog steeds op hun plek en veel is er niet verandert. Het pand en dak zien er nog stevig uit.
2018: Hartverscheurend. Die winter was er veel regen en veel huizen werden beschadigd. Het dak is ingestort op de molenstenen.
2019: Wat er van het dak overgebleven was is nu ook verdwenen. Alleen de muren staan er nog. De molenstenen zijn bedekt met gebroken hout.
2022: Weer en wind hebben het hout gebleekt. De muren staan nog steeds. Ook de molenstenen liggen nog op hun plek. De grote staander neigt en de natuur neemt deze oude olijfpers langzaam over.
De tijd heeft hier zodanig geknaagd dat het verleden bijna onherkenbaar geworden is. Wat blijft zijn de foto’s. Beelden die een lang vervlogen tijd hebben bevroren, terwijl in werkelijkheid de tijd voort is gegaan.
Urban fotografie: je onderwerp kan ineens verdwenen zijn
Maar niet altijd hoeft een locatie zo dramatisch aan haar einde te komen. Een voorbeeld uit een ander bergdorp.
2021: In een ander bergdorp in Lakonia lopen we bij toeval tegen deze locatie aan. Rondgeleid door een bewoner vinden we mooie plekken voor urban fotografie. Maar wanneer we willen vertrekken blijkt dit huis ook toegankelijk te zijn.
2022: Nog geen half jaar later treffen we dit aan. Het huis is helemaal opgeruimd en leeggehaald. En nog geen week later zitten er stevige sloten op deuren en hek. Het huis zal verbouwd en opgeknapt worden. Een nieuw hoofdstuk wordt toegevoegd, maar voor urban fotografie hoeven we hier niet meer te zijn.
Verlaten treinstations op de Peloponnesos
En verhaal apart zijn de treinen op de Peloponnesos. De 1-meter spoorlijnen die begin deze eeuw 7 jaar stilgelegd werden om helemaal gerenoveerd te worden. De treinen reden net, om tijdens de financiële crisis in 2011 weer gesloten te worden. Dat resulteert in talloze verlaten treinstations en heel veel spoormaterieel dat her en der uitgerangeerd is.
Toch lijkt het alsof er door de jaren heen toch beweging in de oude locs en wagons te zitten. En voor urban fotografie zijn het prachtige plekken.
2011: Net na het sluiten van het spoor, staat een geel werktreintje voor het gesloten station te wachten op…?
2019: Het spoor verlaten. Het werktreintje vertrokken.
2021: Ineens staat er weer een werktreintje. Rood. Er is af en toe nog leven?
Of de stoom- en diesellocomotieven
2021: Wachtend of er nog een nieuwe bestemming komt staan deze locomotieven zij aan zij stil op het rangeerterrein.
2022: Maar staan ze wel zo stil? Het is alsof de diesellocomotief aan een langzame inhaalrace bezig is. Beweging of gezichtsbedrog? Wie zal het zeggen.
Urban fotografie met Photothema
Wil je ook mee op op onze tochten langs verlaten huizen, lege kloosters, treinstationnetjes waar nooit meer een trein stopt en olijfoliepersen die al decennia droog staan. Waar urbex locaties in andere landen vaak groot zijn – verlaten kastelen, ziekenhuizen of fabriekshallen – kom je in de rurale gebieden van Griekenland verlaten plekken tegen die vooral klein zijn en persoonlijk. Xirokambi, een levendig dorp net ten zuiden van de stad Sparta, is de uitvalsbasis voor de Photothema fotoreizen waarin urban fotografie centraal staat.
