Problemen bij bewerken van foto’s: deel 3 – Polarisatiefilters

Landschap met polarisatiefilter Bewerkt/onbewerkt

In een nieuwe serie blogposts laat ik zien welke veelvoorkomende problemen er zijn bij het bewerken van foto’s. En wat je kunt doen om deze te voorkomen of op te lossen. Deel 3: Gebruik polarisatiefilter.

In de afgelopen jaren heb ik duizenden foto’s besproken met honderden fotografen. Foto’s met allerlei onderwerpen. Heel veel daarvan waren landschapsfoto’s. Foto’s van beginners tot vergevorderden. Onbewerkte en bewerkte foto’s. En bij de bewerkte foto’s zag ik enkele problemen steeds weer terugkomen. Problemen die ik zelf ook had toen ik begon en soms nog steeds heb. Het zijn zaken waarvan ik had gewild dat iemand me er op gewezen had zodat ik het wiel niet zelf had hoeven uitvinden. Maar ook dingen die echt een eye-opener waren. Helemaal geen lastige dingen, maar iets waarvan, als je erop gewezen wordt, denkt: “Ja, dáár heb ik wat aan!” of “Waarom wist ik dat niet eerder?!”
Daarom deze serie blogposts waarin ik deze problemen bij het bewerken van foto’s zal behandelen. Ze staan niet in een bepaalde volgorde en betreffen software en hardware.

Polarisatiefilter zorgt voor minder dynamiek in je foto’s

Polarisatiefilters? Wat kan daar nou voor probleem in zitten? Ze worden gebruikt om wolken mooi te laten uitkomen of om hinderlijk spiegelen en glinsteren van oppervlaktes of vegetatie tegen te gaan. En ik kom mensen tegen die zo’n polarisatiefilter nooit van hun lenzen halen.
Maar gebruik van een polarisatiefilter kan ook leiden tot foto’s waaruit de dynamiek verdwijnt. En daarmee komen we terug bij het probleem dat in Deel 2: fletse foto’s werd besproken.

Polarisatiefilter Origineel — Deep Mani en Kaap Tainaro. Nikon D300. Nikon 70-200mm f/2.8 VR met Nikon polarisatiefilter. ISO 200, 70mm, f/6.3, 1/400e sec.

Op een mooie zonnige dag in oktober gebruikte ik een Nikon polarisatiefilter om structuur te laten uitkomen in de witte wolken boven het landschap. Dat lukte goed. Maar zo verloor ik ook de schitteringen en reflecties in het landschap en het water. Dat resulteerde in deze wat futloze foto. Bijkomend nadeel is dat de verder weg liggende wolken zodanig donker werden dat ze er wat groezelig uitzien.

Met een flinke bewerking is dat al redelijk te herstellen.

Toch waren land en water veel dynamischer dan hier te zien. De landtong in het midden (Cape Tainaro) stak bijna glinsterend af tegen de lucht en de zee. Op de voorgrond rechts, stak de toren bijna wit af tegen het water. Ook de delen van het land dat door de zon werd beschenen en de schaduwen van de wolken hadden veel meer contrast.

Gebruik polarisatiefilter vraagt om een andere manier van bewerken

Ik ga het anders aanpakken en ga de foto opnieuw bewerken om hem klaar te maken voor de lokale aanpassingen met Maskers. Vooral Contrast, Hooglichten en Schaduwen zijn nu veel minder bewerkt. Witte tinten en Belichting zijn wel lichter. Dat kon zonder dat de wolken bovenin te licht werden.

Negatieve effecten polarisatiefilter aanpakken

Ik gebruik vervolgens Maskers om de ongewenste effecten van het polarisatiefilter te verwijderen. Dit doe ik in meerdere stappen, waarbij ik eerst de lucht en daarna het water en de onderkant van het beeld bewerk.

Met Maskeren (1) selecteer ik weer eerst de lucht (2).

Ik laat de lucht veel sterker uitkomen met bovenstaande instellingen. Alle instellingen gaan eigenlijk naar beneden, behalve het Contrast. Dat wordt nog versterkt. Hierdoor wordt de verzadiging van het blauw in de lucht te hoog, dus daarom moet die ook omlaag. En zo pas ik de lucht aan zonder dat dit effect heeft op de rest van de foto.

Lage wolken

Nu pak ik apart nog de lage wolken aan die nog wat te groezelig zijn.

Hiervoor plaats ik weer een masker boven het eerste masker met het plusje (1) en selecteer ik de lucht. Maar omdat ik nu de bovenste wolken niet meer wil bewerken, deselecteer ik dat met Verwijderen en dan Lineair verloop (2).

Ik maak de onderste wolken helderder met de instellingen hierboven. Ook gebruik ik een beetje Nevel verwijderen. Maar omdat dat de lucht opnieuw veel te blauw wordt, verminder ik de Verzadiging iets.

De onderkant van de foto

Om vervolgens de onderkant te bewerken, maak ik een nieuw masker boven de twee al bestaande maskers (1). Daarna selecteer ik de lucht en keer die selectie nu om. De onderkant (2) is nu geselecteerd.

Textuur brengt schitteringen weer terug

Om wat helderheid toe te voegen neem ik niet Hooglichten, maar Textuur. Textuur verhoogt de lokale contrasten en geeft daarmee een soort schittereffect terug dat door de polarisatiefilter verdwenen was. Een beetje Witte tinten erbij verhoogt dat effect. Hooglichten zou namelijk de onderkant veel te helder hebben gemaakt.

Het water

Eerst ga ik de reflectie van het water links van de toren herstellen. Daarvoor maak ik een masker boven de andere maskers door op het plusje (1) te klikken en vervolgens Objecten (2) te kiezen. Daarmee selecteer ik het water links van de toren (3).

Met Witte tinten op +50 en Contrast iets omhoog maak ik het water iets helderder en lijkt het iets meer te glimmen.

Weer een nieuw masker (1) en met Objecten selecteer ik nu al het water (2).

Contrast +20 en Witte tinten +80, samen met Textuur +30 en Helderheid +10 brengt het water weer wat tot leven. Verzadiging -10 is nodig om het water minder blauw te maken.

En zo kom ik van de originele foto (1), die met een polarisatiefilter gemaakt was, tot het resultaat (2) dat veel meer recht doet aan de scène waarom ik deze foto maakte.

Conclusie: met een goede bewerking kun je ongewenste effecten van de polarisatiefilter ongedaan maken

Polarisatiefilters worden – terecht – gebruikt om imposante wolkenluchten tot hun recht te laten komen. Er zitten echter ook nadelen aan, doordat je foto’s er sneller flets en vlak uit gaan zien. Bewerk deze foto’s met maskers en je zult zien dat je foto’s hun dynamiek weer terug krijgen.